Τα φτερά της πεταλούδας περιέχουν τα γνωστά υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένες οι ιστορίες του επιθεωρητή Μονταλμπάνο: το νομοθετικό σκοτάδι, οι πολιτικοί, τα κληροδοτήματα μιας ανίκανης κυβέρνησης, η απερίγραπτη ανικανότητα των ανωτέρων, ο τρόπος ομιλίας του Καταρέλλα, που μονίμως μπερδεύει τον συνομιλητή· η βαρυστομαχιά, οι βλαστήμιες, το θέατρο, το ψεύτικο δόλωμα και η ανικανοποίητη ηδονή του αστυνόμου. Αυτή τη φορά όμως η σύνθεση είναι διαφορετική. Όλα αυτά φαίνεται να τα ενώνει μια μυστική πλεκτάνη που ξεκινάει από τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τα πράγματα ένας Μονταλμπάνο διαφορετικός, μεσήλικας πια, και καταλήγει στη σχέση του με τη Λίβια, που μοιάζει με κινούμενη άμμο· κι ευθύνεται για το έμφραγμα που υπέστη όταν συνειδητοποίησε ποια ήταν η πραγματικότητα, όταν τα τέρατα μοιάζουν με ανεμόμυλους, η πρόνοια εξυπηρετεί εγκληματικούς σκοπούς, τα σημεία υποδοχής μεταναστών είναι στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι παράνομες συλλήψεις μοιάζουν με σκηνοθετημένη οπερέτα και ο σύλλογος Μπουόνα βολοντά, που τον αποτελούν ελεήμονες και φιλεύσπλαχνοι πολίτες, είναι μια εγκληματική οργάνωση που ειδικεύεται στο εμπόριο και την εκμετάλλευση των καινούριων σκλάβων.